موقعیت جغرافیایی و وجود مرزهای مشترک، ایران و ترکیه را به دو شریک تجاری مهم و دیرینه، تبدیل و زمینه را برای توسعه مناسبات اقتصادی فراهم کرده است، بهطوری که ترکیه همواره در میان ۵ شریک اول تجاری با ایران قرار داشته است. فعالان این بخش معتقدند که اشتراکات فرهنگی در کنار موقعیت جغرافیایی موجب شده تا دو کشور همواره در میان شرکای اصلی قرار بگیرند. از سوی دیگر، موقعیت جغرافیایی خاص ایران و ترکیه، این دو کشور را به کریدورهای مهم تجاری منطقه تبدیل کرده و امکان دسترسی آسانتر به بازارهای سایر کشورها را فراهم آورده است. نگاهی به آمار منتشرشده از سوی گمرک نشان میدهد که در سال ۱۴۰۲ میزان مبادلات تجاری دو کشور معادل ۱۲ میلیارد دلار بوده و در ۹ ماه سال جاری این رقم به بیش از ۱۴ میلیارد دلار رسیده است. در همین حال بهطور قطع تا پایان سال ۱۴۰۳ میزان تبادلات تجاری دو کشور افزایش خواهد یافت و طبق پیشبینیها، این عدد به ۱۶ میلیارد دلار خواهد رسید. همچنین در حالی که سال گذشته کشور ترکیه، شریک سوم ایران بوده، پیشبینی میشود که امسال این کشور به شریک دوم ایران تبدیل شود.
ارزیابیها نشان میدهد که ایران و ترکیه وابستگی متقابلی در حوزه انرژی و کالاهای صنعتی دارند. ایران به عنوان یکی از تامینکنندگان اصلی گاز طبیعی و نفت خام ترکیه شناخته میشود، در حالی که ترکیه نیز با صادرات ماشینآلات، لوازم الکترونیکی و سایر کالاهای صنعتی به ایران، نقش مهمی در تامین نیازهای کشورمان ایفا میکند. اما تعرفه ترجیحی، یکی از عمده چالشهای بهبود تجارت ایران و ترکیه است و کارشناسان بر این باورند که تا مشکلات تعرفه ترجیحی میان ایران و ترکیه حل نشود، نمیتوان به هدفگذاریهای تجاری بین این دو کشور رسید. موانع گمرکی و لجستیکی، از دیگر چالشهای توسعه تجارت بین دو کشور همسایه به شمار میآید. برای رفع این مشکلات باید مذاکراتی بین مقامات دو کشور در سطوح دولتی و بخش خصوصی انجام شود تا موانع گمرکی کاهش یابد و تسهیلاتی برای حملونقل محصولات ایجاد شود. علاوه بر این، هماهنگی در قوانین و استانداردهای تجاری دو کشور میتواند به تسهیل تجارت کمک کند. در همین حال باید گفت که ترکیه با موقعیت ژئوپلیتیکی منحصربهفرد خود میان اروپا و آسیا، به دنبال هژمونی در غرب آسیا و تقویت اقتصاد خود بوده است. ترکیه بهعنوان یک کشور مهم در منطقه غرب آسیا، در تقاطع میان اروپا و آسیا قرار دارد و موقعیت ژئوپلیتیکی آن بهعنوان یک پل ارتباطی بین دو قاره باعث میشود که نقش ویژهای در سیاستها و اقتصاد منطقه ایفا کند. این موقعیت راهبردی، به ترکیه این امکان را میدهد که از یک سو بهعنوان دروازهای برای ورود به بازارهای اروپایی و از سوی دیگر بهعنوان پلی برای دسترسی به بازارهای آسیایی عمل کند.
بدون شک یکی از صنایع تاثیرگذار در رشد و توسعه سالهای اخیر ترکیه، صنعت گردشگری است. در سالهای ۲۰۲۲ و ۲۰۲۳ به ترتیب ۵۱ و ۵۶ میلیون سفر به ترکیه به ثبت رسیده که با در نظر گرفتن سرانه هزینه گردشگران خارجی در ترکیه (به ازای هر نفر ۷۶۲ دلار بر اساس هزینه سال ۲۰۲۳)، میزان درآمد ترکیه از این صنعت معادل ۳۸.۸ و ۴۲/۶ میلیارد دلار بوده است. در واقع ابزار مهم ترکیه در تقویت جایگاه اقتصادی آن، گشودن دروازهها به روی مسافران و گردشگران بوده است. به عبارتی، ترکیه با بهرهگیری از زیرساختهای فرهنگی، مذهبی و قومی مشترک با بسیاری کشورهای جهان، موفق شده که اقتصاد گردشگری خود را بهطور قابلتوجهی گسترش دهد که نتایج و آثار مثبت آن در اقتصاد این کشور کاملا نمایان است.