اسدالله غلام‌پور
(قسمت ششم)
کاهش تمایل برای چندجانبه گرایی: با توجه به اینکه جهان با طیف گسترده ای از درگیری های مسلحانه در حال انجام، و خطرات تشدید در دو درگیری بزرگ فرامرزی مواجه است، ضعف کنونی چارچوب امنیتی چندجانبه با شورای امنیت سازمان ملل متحد (UNSC) در هسته آن نگران کننده می باشد. شورای امنیت نتوانست جلوی تشدید درگیری ها را بگیرد، از جمله حمله روسیه به اوکراین و جنگ در خاورمیانه و سودان. علی‌رغم بحث‌هایی که در سال گذشته در مورد تقویت مجدد عملیات‌های حافظ صلح سازمان ملل صورت گرفته است، در مجموع تعداد نیروی حافظ صلح در حال کاهش است و تعداد آنها از بیش از ۱۰۰۰۰۰ نیروی حافظ صلح در سال ۲۰۱۸ به حدود ۶۸۰۰۰ در سال ۲۰۲۴ کاهش یافته است. شورای امنیت سازمان ملل متحد با چالش‌های ساختاری مستمری روبه‌رو است و طی دو سال آینده با توجه به موضع کمتر مطلوب دولت جدید ایالات متحده در قبال سازمان ملل به طور کلی و ترجیح آن برای جستجوی راه‌حل برای درگیری‌ها به‌صورت یکجانبه، تأثیر کمتری در دو سال آینده وجود دارد. این خطر وجود دارد که دولت‌های بیشتری نه تنها به برجام، بلکه به چندجانبه‌گرایی به‌عنوان مجمعی برای حل و فصل منازعات، اعتماد خود را از دست بدهند، و در عوض، جهان متخاصم‌تر شود، درگیری‌ها تنها از طریق میدان جنگ پایان یابد، پیروزها برنده تمام می‌شوند و نه از طریق توافق‌نامه‌های صلح چندجانبه. در حالی که همچنان بحث هایی وجود دارد که هدفشان اصلاح برجام است، اما با توجه به پیچیدگی همسویی با منافع ملی و فقدان اراده سیاسی فعلی برای انجام این کار، بعید است طی دو سال آینده به پیشرفت معناداری دست یابند. علاوه بر این، هیچ ساختار جایگزین قابل دوایی برای حکومت جهانی وجود ندارد. خلاء فزاینده در تضمین ثبات جهانی در سطح چندجانبه، دولت‌های سراسر جهان را به طور فزاینده‌ای سوق می‌دهد تا مسائل امنیت ملی را در دست بگیرند، تلاش‌های امنیتی و دفاعی را تنها با کشورهای منتخب متحد هماهنگ کنند، یا تصمیم‌های نظامی یکجانبه بگیرند. کشورهای بیشتری تلاش خواهند کرد تا به میزان بیشتری از خودمختاری و خودکفایی دست یابند. بودجه‌های دفاعی می‌تواندبر سایر سرمایه‌گذاری‌های بلندمدت اولویت‌بندی شود و هزینه‌ها را در حوزه‌هایی مانند مراقبت‌های بهداشتی، آموزش و پرورش و زیرساخت‌ها در معرض خطر قرار دهد. این تسریع هزینه‌های نظامی ادامه روندهای اخیر را نشان می‌دهد. هزینه‌های نظامی جهان برای نهمین سال متوالی در سال ۲۰۲۳ افزایش یافت و در مجموع به ۲.۴ تریلیون دلار رسید. پنج کشور برتر ۶۱ درصد از کل را به خود اختصاص داده اند. از آنجایی که دولت‌هایی که ارتش‌های قوی‌تر دارند، درک می‌کنند که محدودیت‌های چندجانبه برای اقدام نظامی یکجانبه ضعیف‌تر است، ممکن است در سال‌های آینده موارد بیشتری از مداخلات نظامی فرامرزی وجود داشته باشد. یکجانبه‌گرایی و تسلط ملاحظات امنیت ملی در برنامه‌های سیاسی نیز ممکن است پیامدهای گسترده‌تری برای روابط دولت و جامعه در سراسر جهان داشته باشد.
