- شما به‌عنوان یک پژوهشگر و مدرس در حوزه گردشگری، مهمترین چالش‌های پیش روی صنعت گردشگری ایران را در شرایط کنونی چه می‌بینید و برای حل آنها چه راهکارهایی پیشنهاد می‌دهید؟
با توجه به اینکه عنوان رساله دکتری اینجانب ” ارائه الگوی عارضه یابی مدیریت بحران مالی در صنعت هتلداری (با توجه به شرایط بحرانی کووید-۱۹) بود؛ بنظر بنده مهمترین چالش های پیش روی صنعت گردشگری ایران به دو دسته عوامل داخلی (مسائل مالی، مدیریت کارا، سیاست های بازاریابی، طراحی استاندارد، هزینه ها، درآمدها) و عوامل خارجی(سیاست های حمایتی، قوانین و مقررات، شرایط تسهیل کننده، بحران های طبیعی و غیرطبیعی، تحریم) تقسیم می شوند.
راهکارهای پیشنهادی در سه مقوله اصلی درآمد، شرایط تسهیل کننده، سیاست های حمایتی که از نتایج رساله دکتری اینجانب استخراج شد:
مقوله درآمد:
-استفاده از نهادهای بین المللی مسئول؛ مانند چین؛ یا سایر کشورهای موفق و الگوبرداری از آنها جهت افزایش درآمد.
-شناسایی نقاط افزایش هزینه ها در هتل با استفاده از نیرو و مدیران خبره در این صنعت و سعی در کاهش آن ها.
-در وضعیت بحران باید به دقت در مورد اولویت ها برای مصرف منابع محدود تصمیم گرفت. لذا اولویت بندی، راهکار مناسبی برای برون رفت از این شرایط بحرانی و کنترل درآمد است.
-پیگیری شدید لغو قوانین رزرو: اگر سیاست لغو شما نتواند از قابلیت اطمینان رزرو مهمان اطمینان حاصل کند، این نکته معنی ندارد. نرخ بالای لغو منجر به پیش‌بینی نادرست مدیر هتل می‌شود که مستقیماً به سود کمتر می‌انجامد. بهترین راه‌حل برای جلوگیری از لغو رزرو و بهبود وضعیت پیش‌بینی، سختگیری بیشتر با ایجاد سیاستهای لغو رزرو است.
-یادگیری و آموزش انواع روش های مختلف پذیرایی در رستوران هتل (پذیرایی به روش‌های امریکایی، فرانسوی، روسی و …).
-شاید یکی از مزایای رزرو هتل هایی چون، هتل داریوش کیش را بتوان ارائه خدمات رایگان آن دانست. خدماتی از جمله: صبحانه بوفه، ناهار، ترانسفر فرودگاهی، پارکینگ، امکانات تفریحی همانند: استخر روباز، سالن بیلیارد، پینت بال، غواصی، ماساژ و فیش پدیکور، تنیس و باشگاه بدنسازی، آرایشگاه و آتلیه عکاسی.
-در رابطه با جذب تورهای خارجی: ایجاد یک پورتال چند زبانه گردشگری ملی و حداقل به ۲۰ زبان بین‌المللی و به ویژه به زبان گردشگران کشورهای هدف بسیار اهمیت دارد که بتواند شهرها و جاذبه‌ها و سوغاتی‌ها و خوراکی‌های ایران را به زبان خود آنها معرفی کند.
-تعامل با رسانه‌های خارجی؛ گاهی برخی شرکت‌های گردشگری در ازای ارسال مسافر، گردشگر از سمت مقابل قبول می‌کنند، یا در ازای نشان دادن دو دقیقه از جاذبه‌های کشورشان در تلویزیون از این موقعیت استفاده می‌کند که متاسفانه در ایران از این امکانات استفاده نمی‌کنند و حتی اگر از مسئولین درخواست شود، یا پاسخ نمی‌دهند یا خیلی دیر پاسخ می‌دهند.
مقوله شرایط تسهیل کننده:
– تشکیل گروه هایی برای اداره امور در شرایط بحرانی توسط رهبران، می تواند تا حد بالایی به حل مسائل بحرانی کمک کند.
-ایجاد زیر ساخت های ارزی برای مسافران خارجی.
-ایجاد بستر مناسب برای اعطای مجوزهای ضروری و مورد نیاز.
-بهره گیری از تسهیلات مالیاتی و تسهیلات کم بهره بانکی.
-طراحی فرآیندهایی همچون آموزش منظم، راهکارهای مراقبت از میهمانان و ایجاد روابط قوی با آنها، حل به‌موقع مشکلات میهمانان، پاسخ سریع به درخواست آنان، انجام نظرسنجی منظم از رضایت میهمانان و تجزیه و تحلیل نتایج، نگاه منطقی به نقاط ضعف، انجام رفتار میهمان‌محور در ارائه خدمات با استانداردهای بالا و بیش از انتظارات میهمان، بهبود مستمر و مداوم در جهت رفع نقاط ضعف و تقویت بیش از پیش نقاط قوت، گسترش فناوری‌های خدمات میهمانان و اصلاح فرآیندهای گذشته.
-مطالعه و تحلیل نظریه ها، راهکارها و ابزارهای معرفی شده توسط تحلیلگران اقتصادی و مالی و استراتژیست های بزرگ و ایجاد استراتژی ها و مکانیسم های مدیریت بحران در حوزه صنعت هتلداری.
-کشف فرصت های جدید و بهره برداری هم زمان از ظرفیت ها و توانمندی های موجود و یا دوسوتوانی، در این زمینه اهمیت دارد.
-ایجاد مکانیزم مدیریت بحران در سطح صنعت و بنگاه.
-کاهش مالیات برای فعالان این حوزه.
مقوله سیاست های حمایتی:
-اشتراک اطلاعات با سایر کشورها و استفاده از تجربه و سیاست های آنها در حل و کاهش اثرات این بحران در صنعت هتلداری.
-سیاست های حمایتی مانند تسهیلات با سود اندک، بسته های معیشتی، کاهش هزینه های حق بیمه، معافیت های مالیاتی موقت، کمک مالی به کسب و کارهای آسیب دیده برای عبور از بحران، لغو مجوزهای غیر لازم در دستور کار قرار گیرد.
-ایجاد مشوق برای حفظ مشاغل و حفاظت از گروه های آسیب پذیرتر و پشتیبانی مالی از آنها.
– اعطای اختیار یکی از راهبردهای کاربردی و مهم در مدیریت بحران است.
-مدیران باید به کارکنان نشان دهند با درک ابعاد گوناگون بحران در تلاش هستند، تهدیدات پیشرو را خنثی نموده و در این راه از توانمندی های کارکنان استفاده خواهند نمود. تشویق کارکنان به اقدامات ابتکاری، فشار وارده به کارکنان را کاهش داده و تا حد زیادی مشارکت فعالانه آنها برای خروج سریع تر از بحران را مهیا خواهد ساخت.
-ایجاد تشکل های منسجم و مقتدر.
-سعی در حذف غیرقانونی مسافرخانه ها و اقامتگاه های غیر قانونی و تلاش در جهت برخورد با واحدهای اقامتی غیرمجاز.
- با توجه به تغییرات جهانی و بحران‌هایی مانند پاندمی کرونا، به نظر شما آینده صنعت گردشگری در ایران و جهان به چه سمتی خواهد رفت؟ آیا این تحولات فرصت‌هایی جدید به همراه خواهد داشت؟
اگر کشور و مدیران این صنعت بتوانند خود را با بحران های نوظهوری مثل کرونا تطبیق دهند، این شرایط می تواند بهترین فرصت جهت بازسازی، آماده‌سازی و تقویت زیرساخت و تاسیسات گردشگری در مقاصد گردشگری باشد. به عنوان مثال هتل‌دار می‌تواند مرمت‌ها، بازسازی‌ها و تعمیرات مجموعه خود را انجام دهد، حوزه تبلیغات می‌تواند مقاصد جذاب و مسیرهای ارزان‌تر طراحی کند، از طرفی راهنمایان گردشگری می‌توانند دانش خود را با مطالعه و تحقیق به روز کنند خود را به زبان‌های خارجی جدید و حتی گویش‌های محلی اقوام مجهز کنند، و تمام این موارد می توانند کرونا و امثال کرونا را از یک تهدید به فرصت تبدیل کنند.
- در عرصه آموزش گردشگری، ایران تا چه حد توانسته است با استانداردهای جهانی همگام شود و در این زمینه چه تغییرات و بهبودهایی نیاز است؟
بر اساس گزارش سازمان جهانی گردشگری، ایران رتبه دهم جاذبه‌های تاریخی و رتبه پنجم جاذبه‌های طبیعی را در جهان دارا است. در این راستا بیشتر هدف گذاری‌ها و وضع دستورالعمل‌های اجرایی معطوف به خصوصی‌سازی واحدهای اقامتی، تبلیغات جهانگردی، آموزش نیروی انسانی، سیاستهای تشویقی ساخت تأسیسات ایرانگردی و جهانگردی، تخفیف‌های مالیاتی و… بوده که بیشتر جذب تقاضا را مد نظر قرار داده است، در حالی که چالش‌های پیش روی این صنعت، نه تنها استحکام و تداوم بیشتر سیاستهای جانب تقاضا را طلب می‌کند، بلکه سیاست‌گذاری ابعاد عرضه و سازماندهی ساختار فعالیت بنگاه ها را می‌طلبد.
- پژوهش‌های شما در حوزه گردشگری به کدام جنبه‌ها متمرکز بوده و به نظر شما چه بخش‌هایی از این صنعت در ایران نیاز به تحقیق و بررسی بیشتر دارد؟
همان طور که در سوال ۱ عرض کردم، طبق نتیجه رساله دکتری اینجانب، سه مقوله درآمد (درآمد حاصل از پذیرایی، ترجیح رستوران خارج از هتل، کاهش درآمد بخش تشریفات و سالن هتل، کاهش درآمد بخش ورزشی و استخر، تاثیر تورهای داخلی، تاثیر تورهای خارجی)، مقوله شرایط تسهیل کننده (ضعف وجود زیر ساخت های ارزی برای مسافران خارجی، تاخیر در اعطای مجوز، تسهیلات مالیاتی، تسهیلات کم بهره بانکی) و مقوله سیاست های حمایتی (ضعف در حمایت از صنعت هتلداری، نبود تشکل های منسجم و مقتدر، ضعف در حمایت از فعالان صنعت گردشگری، افزایش مسافرخانه ها و اقامتگاه های غیر قانونی، ضعف در برخورد با واحدهای اقامتی غیرمجاز) بیشترین تاثیر را بر این صنعت دارند و نیازمند تحقیق و بررسی بیشتر هستند.
- چه عواملی باعث شده‌اند که گردشگری ایران نتواند به پتانسیل کامل خود دست یابد و چگونه میتوان این موانع را برطرف کرد؟
طبق گفته معاونت اقتصادی اتاق بازرگانی ایران پیش از هر چیز «فقدان عزم جدی ملی برای توسعه گردشگری» مانع اصلی توسعه شده است. اهمیت صنعت سفر و گردشگری برای دولت‌ها نقش مهمی در توسعه این بخش بازی می‌کند. چنانچه دولت‌ها به ضرورت توسعه صنعت گردشگری در سیاستهای کلان اعتقاد داشته باشند، این موضوع در اولویت‌های بودجه‌ای و تنظیم قوانین و مقررات خود را نشان می‌دهد. از سوی دیگر ورود گردشگران خارجی به هر کشور و رونق گردشگری خارجی تا حد زیادی با قوانین و مقرراتی که از حقوق آنها حمایت کند، مرتبط است.
در گزارش پارلمان بخش‌خصوصی، «مشکلات سیاسی و نحوه تعامل با دنیای خارج» از دیگر عوامل عقب‌ماندگی گردشگری کشور شناخته شده است. یکی از پایه‌های اصلی توسعه گردشگری، سیاست و روابط بین‌الملل است و گردشگری یکی از صنایع حساس به‌شمار می‌رود که در مقابل بی‌ثباتی سیاسی، نبود امنیت و سایر نااطمینانی‌ها آسیب‌پذیر است. این گزارش همچنین «فقدان یک نهاد واحدِ مسوول و پاسخگو» را علت دیگر ناکامی ایران در گردشگری عنوان می‌کند. مطالعه کشورهای موفق در صنعت گردشگری نشان می‌دهد در این کشورها مرجع اصلی برنامه‌های توسعه گردشگری یک نهاد مشخص است که همه مسوولیت‌ها و وظایف حول این نهاد تعریف می‌شود. «عدم پایبندی به اجرای برنامه‌های مصوب» نیز چالش دیگر در توسعه گردشگری عنوان می‌شود. تجربه‌های خارجی در این خصوص نیز نشان می‌دهد همه کشورهای خواهان توسعه گردشگری یک برنامه‌ریزی منظم و استراتژی دقیق برای توسعه صنعت گردشگری خود در دستور کار قرار داده و به آن پایبند بوده‌اند. ترمز بعدی توسعه گردشگری ایران نیز در گزارش مذکور، «عدم توسعه زیرساخت‌های گردشگری کشور» عنوان شده است.
- با توجه به تجربیات شما در پژوهش و تدریس در حوزه گردشگری، به‌نظر شما مهمترین مهارت‌ها و ویژگی‌هایی که یک گردشگر حرفه‌ای باید داشته باشد، چیست؟
قدرت چانه زنی و ارتباط با غریبه ها، خواندن نقشه، اصول و فنون مذاکره حرفه ای، یادگیری زبان های محلی، احترام به آداب و رسوم محلی، قدرت تصمیم گیری و رهبری بالا، حساسیت به تمام مراحل سفر، بهبود مهارت های فردی.
- چگونه میتوان به صنایع گردشگری ایران ارزش افزوده بیشتری بخشید و این صنعت را به یک موتور اصلی رشد اقتصادی کشور تبدیل کرد؟
بخش های مختلف اقتصاد به یکدیگر وابسته اند و هر بخش، علاوه بر نهاده های اولیه ای چون نیروی کار و محصولات وارداتی، محصولات واسطه ای سایر بخش های همان اقتصاد را نیز خریداری می کند. با افزایش تولید قاعدتاً نیروی کار بیشتری به کار گرفته می شود. نیروی کار مازاد در بسیاری از مقصدهای گردشگری، ازجمله کشورهای درحال توسعه، باعث شده فعالیت های گردشگری به مثابه راه حلی برای حل معضل بیکاری حساب شود. با توجه به ویژگی های مشاغل گردشگری و رشد نرخ مشارکت بالای آن، توسعه ی گردشگری به طور بالقوه می تواند از طریق ایجاد اشتغال دست یابی به رشد را تسهیل کند. از این جهت گردشگری را میتوان موتور محرک رشد اقتصادی مقصدهای گردشگری دانست.
مخارج گردشگری به گونه ای است که طیف گسترده ای از فعالیت ها و مشاغل را تحت تأثیر قرار می دهد. گستردگی و تنوع محصول گردشگری تعاملات آن با سایر بخش های مولد، بر اهمیت آن در رونق بخشیدن به تولید می افزاید. اما آگاهی از ماهیت درآمدزا و اشتغال زای گردشگری به تنهایی برای برنامه ریزی در این خصوص کافی نیست. سیاست گذاری درست در هر حوزه ای از جمله گردشگری نیازمند شناخت دقیق آن حوزه در نظام اقتصادی است. پس از شناسایی تأثیراتی که توسعه هر بخش اقتصادی ازجمله گردشگری بر سایر بخش ها دارد، باید فرایند اثرگذاری به گونه ای تبیین شود که علاوه بر تأثیرات کلی جزئیات این اثرگذاری نیز آشکار شود. برای دستیابی به تصویری کامل از تأثیرات توسعه گردشگری و افزایش تقاضای نهایی گردشگران، باید تعاملات بخش های این نظام اقتصادی بررسی شود.
پایگاه خبری دنیای سرمایه
