یکی از بزرگترین چالش‌ها در نظام بیمه تأمین اجتماعی، عدم آگاهی کامل افراد و کارفرمایان از معافیت‌ها، قوانین و مقررات بیمه‌ای است. بسیاری از افراد از شرایط و ضوابط خاص معافیت‌ها و نحوه برخورد با جرائم اطلاع کافی ندارند. به همین دلیل، راهکارهای ارتباطی و اطلاعرسانی باید به طور گستردهتر و مؤثرتری طراحی شوند.
یکی دیگر از چالش‌های جدی در نظام بیمه تأمین اجتماعی، فرار از پرداخت حق بیمه توسط برخی کارفرمایان و افراد خوداشتغال است. برخی از کارفرمایان عمدتاً به دلایل اقتصادی یا تمایل به کاهش هزینه‌های کسبوکار خود، تمایلی به پرداخت حق بیمه ندارند. همچنین، برخی از خوداشتغال‌ها و کسب‌وکارهای کوچک از ثبت رسمی خود در سیستم بیمه‌ای خودداری می‌کنند. برای مقابله با این مشکل، دولت می‌تواند نظارت‌های بیشتری بر کسب‌وکارهای غیررسمی انجام دهد و از ابزارهای الکترونیکی مانند سامانه‌های شفافسازی مالی و اطلاعاتی استفاده کند.
قسمت ۱ .دانستنی‌های ماده ۲۸ قانون برنامه پنجساله هفتم پیشرفت جمهور ی اسلا می ایران ۱۴۰۳الی ۱۴۰۷
بند ج – کارفرمایان موضوع بند (۴) ماده (۲) قانون تامین اجتماعی اعم از اشخاص حقیقی یا حقوقی غیردولتی، مشروط به عدم پوشش بیمه بازنشستگی در سایر صندوق‌ها به ترتیب مقرر در ماده (۲۸) قانون مذکور می توانند در زمره مشمولان قانون تامین اجتماعی قرارگیرند .
بند ح – معافیت سهم کارفرما از پرداخت کسور بازنشستگی مازاد بر سی سال برای افرادی که سنوات بیمه‌ای آنان از تاریخ اجرای این قانون از سی سال بیشتر می‌شود، در قوانین و مقررات عام و خاص ملغی می‌گردد .
بند د – معافیت بیست درصد (۲۰%)سهم کارفرمایی موضوع قانون معافیت از پرداخت سهم بیمه کارفرمایانی که حداکثر پنج نفر کارگر دارند مصوب ۲۶/۱۱/۱۳۶۱ با اصلاحات و الحاقات بعدی، برای کارفرمایانی که درآمد سالانه آنها از پانزده برابر معافیت موضوع ماده (۸۴)قانون مالیات‌های مستقیم بیشتر است، سالانه نیم واحد درصد در طول اجرای برنامه کاهش می‌یابد.
مشارکت دولت بابت سهم کارفرمایی در پرداخت حق بیمه مذکور معادل حداقل دستمزد و مازاد بر آن به طور کامل بر عهده کارفرما است.
بند ذ – مدت خدمت وظیفه عمومی بیمه شدگان سازمان تامین اجتماعی موضوع تبصره (۱) ماده (۱۴) قانون کار مصوب ۱۳۶۸/۰۷/۰۲ و همچنین مشترکان سایر صندوق‌ها با درخواست بیمه شده بر اساس حکم حقوقی زمان واریز در مورد کارمندان و آخرین دستمزد مبنای پرداخت حق بیمه در مورد مشمولان قانون کار یا میانگین مبالغ مذکور حسب مورد طی یکسال قبل از زمان درخواست، هرکدام که بیشتر باشد در سوابق بیمه‌ای آنان محاسبه می‌گردد. مبنای پرداخت حق بیمه، معادل درصدهای تعیین شده در هر صندوق با کسر درصد حق بیمه مربوط به درمان است. مشارکت دولت بابت سهم کارفرمایی در پرداخت حق بیمه مذکور معادل حداقل دستمزد، مطابق قوانین و مقررات موجود و مازاد بر آن به طور کامل بر عهده بیمه شده است.
قسمت ۲ .دانستنی بیمه ای در خصوص کارگران و پرسنل
با توجه به اهمیت تأمین اجتماعی و نقش آن در حمایت از افراد، عدم پرداخت یا تأخیر در پرداخت حق بیمه توسط کارفرمایان و بیمه‌شدگان، به عنوان یک جرم محسوب می‌شود.یکی از مهمترین عوامل افزایش جرائم بیمه‌ای، عدم آگاهی کافی کارفرمایان و بیمه‌شدگان از قوانین و الزامات بیمه تأمین اجتماعی است. آموزشهای مستمر به کارفرمایان، کارکنان و بیمه‌شدگان در خصوص مسئولیت ها، معافیت‌ها، و جریمه‌ها می‌تواند تأثیر زیادی در کاهش جرائم داشته باشد.
بیمه نکردن کارگر
بیمه نکردن کارگران توسط کارفرمایان یکی از مسائل مهم در روابط کارفرما و کارگران است و بسیاری از کارگران احساس می‌کنند که حقوقشان در این حوزه نادیده گرفته شده است. به همین دلیل، برای مطرح کردن شکایت یا دریافت مشاوره حقوقی ، به اداره کار مراجعه می‌کنند.
بر اساس ماده ۱۸۳ قانون تامین اجتماعی، کارفرمایانی که برخلاف ماده ۱۴۸ این قانون از بیمه نمودن کارگران خود خودداری کنند، علاوه بر پرداخت کلیه حقوق متعلق به کارگر (شامل سهم کارفرما)، بسته به شرایط و امکانات خاطی و مراتب جرم، به جریمه نقدی معادل ۲ تا ۱۰ برابر حق بیمه مربوطه محکوم خواهند شد .
عدم آموزش مناسب کارکنان و آگاهی کافی:
بسیاری از کارفرمایان آموزش مناسبی برای کارکنان خود در زمینه قوانین مرتبط با بیمه فراهم نمی‌کنند، که این امر باعث بروز اشتباهات متعدد و صرف زمان اضافی برای آنها می‌شود. توصیه می‌گردد کلاسهای آموزشی در محل شرکت یا کارگاه هم برای کارفرمایان و هم برای کارگران برگزار شود. مواردی مانند: تکالیف کارفرمایان در مقابل سازمان تأمین اجتماعی، تکالیف کارفرمایان در مقابل بیمه شدگان، حقوق کارفرمایان در قانون تأمین اجتماعی، آشنایی با انواع بدهی کارفرمایان در سازمان تأمین اجتماعی، بازرسی از کارگاه‌ها (بازرسی کارگاهی، بازرسی از دفاتر قانونی)، قراردادهای پیمانکاری و تکالیف واگذارنده و گیرنده کار، نحوه وصول مطالبات سازمان تأمین اجتماعی از کارفرمایان بدهکار و….
عدم دسترسی به منابع آم وزشی بهروز :
منابع آموزشی ساده و جامع برای کارفرمایان و کارکنان مسئول ارسال لیست بیمه و یا حوادث ناشی از کار به ندرت در دسترس است. این کمبود باعث می‌شود بسیاری از کارفرمایان با آزمون و خطا کار کنند و هزینه‌های بیشتری بپردازند .
جریمه عدم کسر حق بیمه سهم کارگر از دستمزد او
اگر کارفرما ۷ درصد سهم کارگر را از حقوق او کسر نکند، خود کارفرما مسئول پرداخت آن خواهد بود. به این معنا که مسئولیت پرداخت این مبلغ به تامین اجتماعی بر عهده کارفرما است.
جریمه عدم پرداخت تمام یا بخشی از حق بیمه
کارفرمایانی که در موعد مقرر (پایان ماه بعدی) تمام یا قسمتی از حق بیمه و بیمه بیکاری مربوط به هر ماه را پرداخت نکنند، علاوه بر پرداخت اصل حق بیمه و بیمه بیکاری، ملزم به پرداخت جریمه نقدی معادل ۲ درصد )%۲( تمام یا کسری بدهی قطعی پرداخت نشده به ازای هر ماه تاخیر خواهند بود.
جریمه عدم ارسال لیست بیمه
کارفرمایانی که از تنظیم و ارسال لیست حقوق کارگران بیمه شده خود به شرح مندرج در قانون و آئین نامه ماده ۳۹ قانون تامین اجتماعی خودداری نمایند، ملزم به پرداخت جریمه نقدی معادل ۱۰ درصد مبلغ حق بیمه همان ماه خواهند بود.
میزان جر یمه پرداخت نکردن حق بیمه در موعد مقرر
زمانی که کارفرما لیست دستمزد را ارسال می‌کند اما تمام یا بخشی از حق بیمه و بیمه بیکاری را پرداخت نمی‌کند، مطابق با قانون، باید به ازای هر ماه ۲ درصد از مجموع حق بیمه و بیمه بیکاری پرداخت نشده را به عنوان جری مه بپردازد. این مبلغ جریمه مستقل از الزام کارفرما به پرداخت اصل حق بیمه و بیمه بیکاری است.
توصیه می شود که کارفرمایان با دقت و بر اساس توان مالی خود برنامه ریزی کنند و از طریق مذاکره با شعب سازمان تامین اجتماعی شرایطی را تعیین نمایند که هم به نفع آن ها باشد و هم منجر به حفظ حقوق کارگران و رعایت الزامات قانونی گردد.
